قلب عضو حیاتی انسان
قلب عضوی حیاتی و یکی از اندام ماهیچهای است که مسئول پمپاژ خون به شریانها بوسیله حرکات ضرباندار متناوب شده و خون را به تمام قسمتهای بدن میفرستد و به طور متوسط قلب انسان در هر دقیقه 70 بار میتپد.
نشانههای مهم بیماریهای قلبی عبارتاند از: درد در قفسه سینه، تهوع، تپش قلب، تنگی نفس، درد در پشت یا گردن یا دستها و یا فک، خستگی، اضطراب، سوزش معده و…
با این اوصاف، توجه به این عضو مهم بدن بسیار ضروری است و یکی از راههکارهای حفظ قلب مصرف گیاهان دارویی است.
اما مهمترین گیاهان و سبزیجات موثر بر سلامت قلب عبارتاند از: گل انگشتانه، گل گاوزبان، بادرنجبویه، دارواش، ریشه سنبلالطیب، گل ساعتی، مرزنجوش، مریم گلی، برگ سوسنبر، به، ریحان، ریش بز، صبر زرد، بومادران، عرق بیدمشک، به لیمو، زنجبیل شامی، گل زالزالک، پیاز، افسنطین، دم شیر، فراسیون سفید، چای سبز، خیار، گزنه، سویا، زردچوبه، انبه، گریپ فروت، رزماری و…
حال به توضیح برخی از آنها اشاره میکنیم.
گل انگشتانه
این گیاه زیبا گلهایی کوچک به رنگهای بنفش، صورتی یا سفید دارد که در برخی از انواع آن دانههایی دیده میشود. گل انگشتانه یا فاکسگلاو (Foxglove) یکی از اعضای بارهنگیان است که تا ارتفاع ۱ متر رشد میکند و گلهای واژگون سحرانگیز و زیبایی به رنگهای بنفش، صورتی یا سفید (گاهی با لکههای کوچک) دارد. نام علمی گل انگشتانه، داروی مشهور بیماریهای قلبی به نام دبجیتالین از برگهای آن استخراج میشود. اگر بهاشتباه هرکدام از بخشهای این گیاه سمی را بخورید، بعد از تحمل عوارض ناخوشایندی مثل تهوع، استفراغ، دلپیچه بهاحتمالزیاد دچار مشکل قلبی خواهید شد.
این گیاه به دلیل داشتن ترکیبات گلیکوزیدی در تقویت قلب موثر بوده و باعث افزایش قدرت انقباضی قلب میشود. داروی دیجیتالین و دیگوکسین از گیاه انگشتانه به دست میآیند که در درمان نارساییهای قلبی کاربرد دارند. البته دوز مناسب مصرف این دارو باید زیر نظر پزشک معالج انجام گیرد.
جینکوبیلوبا
درخت این گیاه با عنوان فسیل زنده معروف است. جینکوبیلوبا تنها گیاهی است که قدمت آن به 150 میلیون سال قبل بازمیگردد.اکثر درختهای این گیاه بیشتر از 2500 سال عمر دارند و در حقیقت این گیاه قدیمیترین گونه گیاهی به جای مانده در جهان میباشد و خصوصیتهای منحصر به فردی دارد. قطر آن حدود یک متر و ارتفاعش تا 200 متر میرسد. بر گ های آن بسیار ظریف و زیبا و به شکل بادبزن هستند. میوه جینکوبیلوبا دارای قسمت گوشتی آبدار با بوی بد بوده و دانهای در وسط آن است. این دانه شبیه دانه بادام میباشد. این درخت بومی کشور چین بوده و در ژاپن نیز گسترش دارد. کشت جینکوبیلوبا در سالهای اخیر در مناطق مختلفی از جمله ایران نیز معمول گشته است.
از ریشه و دانه این گیاه در درمان بیماریهای قلبی استفاده میشود. فلاونوییدهای موجود در جینکوبیلوبا باعث کاهش نفوذپذیری سرخرگها و بلوکه کردن رادیکالهای آزاد شده و ترپنهای موجود در آن از فعالیت فاکتورهای فعالکننده پلاکتی جلوگیری میکنند. از طرفی این گیاه باعث کاهش مقاومت عروقی و بهبود جریان خون بدون تاثیر بر فشارخون میشود.
زالزالک یا گیاه سرخ ولیک
سرخ ولیک درختچه ای از تیره ی گل سرخ است که یونانیان آن را کراتیوس به معنای سخت یا قوی می نامند. درختچه ای خزان کننده با شاخه های انبوه، خاردار و منشعب که ممکن است به ارتفاع ۱۰ متر برسد. شاخه های جوان این گیاه فاقد کرک است.
میوهی آن نسبتا بزرگ، به طول حدود ۱ سانتی متر، به رنگ قرمز تیره که دارای هسته ی کوچکی است که میوه ی حقیقی گیاه است. سرخ ولیک بیشتر در نواحی جنگلی و مرطوب مشاهده میشود.
این درخت در دامنه کوهها و اراضی جنگلی آفتابی، بیشه ها، حصارها، جنگل های باز و برگ ریز و در مناطق صخره ای، بیشه های نورگیر، در باغها و پارکها در سرتاسر جهان می روید و غالبا برای ایجاد پر چین کاشته می شود.
در ایران در نواحی مختلف البرز، رضاییه، بروجرد، گرگان، اراک، کلاردشت، شمال تهران، کرج، نواحی جنگل گیلان، مازندران، آذربایجان، باختران و لرستان می روید.
برگها و گلهای این گیاه دارای ترکیبات فعال بیولوژیکی مانند پروسیانینها و فلاونوییدها هستند. همچنین دارای خواص آنتی اکسیدانی است که از ایجاد لخته خون جلوگیری میکند.