نگهداری و تکثیر گیاه بامبو

گیاهی که امروز به بامبو یا بامبوخوش شانس معروف است در واقع اصلا از خانواده نی ها یا خیزران ها نیست و از تیره Dracaena است با نام علمی Dracaena sanderiana و به اسامی تجاری دیگری مانند دراسینای روبانی، بلژیکی همیشه سبز، یا گیاه روبانی و با “بامبو” خوش شانس شناخته می شود.

این گیاه بومی کامرون در مناطق استوایی غرب آفریقا و نواحی کوچکی از آسیای جنوب شرقی است. این گیاهان در بوته های به هم فشرده رشد میکنند و ارتفاعی بالاتر از 1.5 متر میتوانند داشته باشند. معمولا برگها به در ازای 20 تا 25 سانتی متر و عرض تا 4 یا 5 سانتی متری به رنگ سبز تیره یا ابلق به صورت سبز و سفید یا سبز و زرد دیده میشوند. امروزه در جهان به عنوان گیاه تزئینی چینی معرفی و بازاریابی میشود ولی در واقع این چنین نیست و این گیاه بومی اغلب نقاط آسیا نیست.

گیاه بامبو که تاکنون بیش از 662 نوع آن شناخته شده دارای قطر و ضخامت های متفاوت است و در حال حاضر بهترین نوع بامبو در ژاپن ، چین و به طورکلی کشورهای شرق آسیا و هند روئیده و کشت می شود.

در ایران می توان لیالستان لاهیجان، علی آباد (در فاصله سخت سر و تنکابن )، قاسم آباد رودسر و تقریبا بیشتر نقاط شمال کشور را از مساعدترین مناطق رویش بامبو به محسوب نمود.

انواع گیاهان بامبو

گیاه بامبو به گونه های مختلفی تقسیم می شود که مهمترین آنها عبارتنداز:

• بامبوی جوانه: این نوع بامبو از قسمت های وسط ساقه تشکیل می شود . برگ ها ازجوانه ی کنار ساقه می رویند .

طول ساقه های نوع جوانه بین 50تا120 سانتی متر و رنگ برگ ها در این نوع ، سبز است .

• بامبوی برگ سبز :در این نوع بامبو ، رنگ برگ ها سبز پررنگ است و ارتفاع ساقه به 80 تا 120 سانتی متر می رسد .

• بامبوی طلایی :رنگ برگ ها در بامبوی طلایی ، سبز کم رنگ است که رگه های سبز پر رنگی در آن دیده می شود ، اما بعضی از انواع این گونه دارای برگ های سبز کم رنگ یکدست است.

• بامبوی سیلور ( ابلق ) :این گونه از بامبو دارای برگ هایی به رنگ سبز کم رنگ و پر رنگ است و طول ساقه ی آن به 120 سانتی متر می رسد .

بامبو از نظر نوع پیچ نیز دارای تقسیم بندی می باشد :

1-  پیچ فنری :یکی از پر طرفدارترین پیچهای بامبو می باشد و از نظر تعداد پیچ نیز به دسته های تک پیچ ، دو پیچ ، سه پیچ و چهار پیچ تقسیم می شود.

2-  پیچ  : oبه دلیل شباهت زیاد این نوع پیچ بامبو به کلمه O انگلیسی به این نام معروف شده است .

3- پیچ  s: به دلیل شباهت زیاد این نوع پیچ بامبو به کلمه S انگلیسی به این نام معروف شده است .

طرز تکثیر بامبو

بامبو با قلمه تکثیر می یابد.از هر جا که خواستید قلمه می زنید اما دیگر پیچ نمی خورد.تکثیر گیاه بامبو به روش قلمه زدن انجام می شود که در زیر توضیح داده شده است.

تکثیر به روش قلمه زدن

زمانی که مقداری از ساقه بامبو را برش بزنید و هرس می کنید برگ ها و در نتیجه ارتفاع بامبو باز می تواند به رشد خود ادامه دهد. البته بدون اینکه ساقه رشد کند. آن قسمت از ساقه که از بامبو جدا کرده اید را می توانید در خاک یا آب قرار دهید زیرا هر کدام یک قلمه جدید بامبو هستند پس از مدتی ساقه های قطع شده یا همان قلمه ها می توانند رشد کنند و جوانه بزنند و به این ترتیب می توانید یک دسته بامبو جدید داشته باشید.

هرس کردن را با بریدن مقدار کمی از ساقه بامبو شروع کنید و بعد از برش اول اگر باز هم لازم بود می توانید یک قطعه کوچک دیگر از بامبو را از ساقه جدا نمائید. برگ ها و جوانه های بامبو تا زمانی رشد می کنند که ارتفاع، وزن و ضخامت ساقه بامبو به حد نرمال باشد، به همین دلیل است که گیاه بامبو وقتی بیش از حد بلند و سنگین شود نیاز به هرس شدن پیدا می کند. همانطور که اشاره شد، شما می توانید قلمه بامبو را هم در خاک و هم در آب قرار دهید. اگر قصد شما صرفا تاثیر گیاه است بهتر است قلمه را از 2 تا 5 سانتی متر از زیر گره ساقه جدا کنید.

گره اولین جایی است که جوانه بامبو از آنجا بوجود آمده است. این منطقه وقتی از ساقه جدا شود به زودی ریشه می دهد و گیاه جدیدی بوجود می آید. به همین دلیل مهم است که آن را طوری کوتاه کنید تا جوانه گره کاملا دست نخورده باقی بماند. بعضی از مردم اصرار دارند که باید قلمه را زاویه دار برش زد تا ریشه دهد. این درست نیست. شما می توانید برش را به صورت صاف و بدون زاویه نیز انجام دهید.

با باقی گذاشتن یک یا دو پیچ بر ساقه بامبو می توانید گیاه را به رشد و شکوفایی جدید و سریع تر تشویق کنید. مرتب کردن گیاه هم چنین سبب می شود که جوانه ها و پیچ ها بسیار منسجم تر و پرتر از زمان قبل از هرس و مرتب کردن رشد کند. اگر نمی خواهید که گیاه هرس شده شما به رشد خود ادامه دهد و رشدش متوقف شود باید در محل برش مقداری پارافین بمالید و آن قسمت را مسدود کنید.

گیاه بامبو با اینکه گیاه بسیار مقاومی است باز هم احتمال بیمار شدنش وجود دارد. یکی از موارد تشخیص بیمار بودن گیاه بامیو ای است که آبی که گیاه در آن قرار داده شده زود به زور زرد و کدر می شود. در چنین مواقعی باید راهکار درمانی را از یک کارشناس جویا شوید.

کاشت بامبو در خاک

گیاه بامبو فقط در خاک های مخصوص می تواند به زندگی ادامه دهد . از خصوصیات این نوع خاک ها ،قابلیت نگهداری آب به مدت طولانی را می توان نام برد. رشد بامبو در این خاک ها افزایش می یابد. بامبو ، گیاهی است که در رطوبت 70 درصد در جنوب شرقی آسیا رشد می کند ، اما با دمای معمولی داخل اتاق نیز سازگاری دارد، البته اگر قصد رسیدگی بیشتر و بهتر از این گیاه را دارید می توانیددر زمان های مختلف ، برگ های گیاه را با آب پاش مرطوب کنید.

بامبو، گیاهی است که هم از طریق ریشه و هم از طریق برگ تغذیه می کند. با پاشیدن آب روی آن در واقع شما به دو روش، مواد غذایی را به گیاه تزریق کرده اید ؛ البته اگر می خواهید گیاه شما رشد بهتری داشته باشد،می توانید از قطره های تقویتی یا اسپری تغذیه استفاده کنید.

خاک ژله ایی

به منظور نگهداری گل بامبو در خاک ژله ای ابتدا باید بامبو را در آب قرار داد تا ریشه کند. حدودا دو ماه ونیم پس از آنکه بامبو به ریشه نشست می توان آن را داخل خاک های ژله ای قرار داد. در زمان هایی که قصد تعویض یا شارژ خاک ژله ای را داشتید، بامبو را داخل آب نگهداری کنید. لازم به ذکر است در این روش نگهداری ، املاح مورد نیاز بامبو از طریق خاک ژله ای تامین می شود.

نور مستقیم ممنوع

هرگز گیاه بامبو را در معرض نور مستقیم خورشید قرار ندهید. در صورت چنین اتفاقی احتمال آسیب دیدگی گیاه شما به خصوص بر اثر نور گرم خورشید در روزهای تابستان بسیار زیاد است. البته این بدان معنا نیست که گیاه شما باید در فضای تاریکی قرار بگیرد چراکه چنین وضعیتی هم برای آن زیان آور است. نکته اینجاست که گیاه بامبو باید در معرض نور غیرمستقیم قرار داشته باشد، یعنی نوری که از پشت پنجره و پرده تابیده و شدت و ضرر آن به این طریق فیلتر شده باشد، بنابراین نور مناسب برای گیاه بامبو ، نور غیرمستقیم است.

مناسب ترین دما

دمای هوایی که قرار است گیاه بامبوی شما در آن نگهداری شود، باید چیزی بین 17 تا 23 درجه سانتی گراد باشد؛ دمایی که نه خیلی سرد است و نه خیلی گرم. اگرچه بامبو ها اصولا گیاهانی سازگار با دمای پیرامون خود هستند و این قابلیت را دارند که در صورت بالا و پایین شدن دمای هوا وضعیت خود را با شرایط جدید تطبیق دهند اما اگر واقعا می خواهید بامبوی شما آن طور که باید و شاید رشد کند و به ارتفاع یک متری برسد بد نیست در اتاقی که بامبو را در آن نگهداری می کنید یک دماسنج داشته باشید تا بتوانید دمای هوای اتاق را بین میزانی که ذکر شد، حفظ کنید. دراین صورت است که می توانید توقع داشته باشید گیاه شما درست و حسابی رشد کند.

آب

همان طور که پیش تر عنوان شد آبی که قرار است بامبو داخل آن قرار بگیرد باید فاقد کلر باشد، بنابراین هر بار که از میزان آب بامبو کاسته می شود یک لیوان آب که کلر آن ته نشین شده و دمای آن با محیط هماهنگ شده را به ظرف بامبو اضافه کنید. این همان کاری است که برای نگهداری بامبو در داخل آب ضروری خواهد بود. نکته مهم تعویض دست کم ماهی یک بار آبی است که گیاه بامبوی شما در آن قرار گرفته است. اگر این آب تعویض نشود احتمال اینکه آب زرد و کثیف شود و نمای ظاهری آن را خراب کند بسیار زیاد است. مشکل دیگری که در صورت تعویض نشدن به موقع آب بامبو پیش می آید بوی بدی است که آب بر اثر مرور زمان به خود می گیرد.

روشهای پیچ دادن

اصولا از وقتی این گیاه به صورت فرم داده شده عرضه شد ارزش اقتصادی پیدا کرد. چند روش برای پیچ دادن به این گیاه وجود دارد که اغلب در محیطهای گرم و مرطوب قابل اجرا هستند. زیرا در چنین محیطی گیاه با سرعت بیشتری رشد میکند و زمان لازم برای پیچ دادن کمتر است.

تئوری اول:

گیاه را در محیط تاریکی پرورش میدهند که نور پرشدت مصنوعی روی گیاه متمرکز میشود (مانند یک لامپ هالوژن) سپس این نور حرکت میکند و گیاه در تعقیب نور حرکت مارپیچی انجام میدهد و ساقه فرم Spiral را مارپیچی پیدا میکند.

تئوری دوم:

گیاه را در قالبهای شفافی پرورش میدهند که قابلیت باز شدن دارد وقتی گیاه در قالب پیچ داده شده رشد کرد و به شکل دلخواه رسید قالب را برمیدارند.

تئوری سوم:

گیاه را به طور مداوم با دست فرم میدهند.

تئوری چهارم:

منبع نور را فقط از یک جهت ثابت نگه میدارند و هر روز گیاه را در ظرفش میچرخانند، چون گیاه خاصیت نورجذبی دارند و به طرف نور چرخش میکنند این کار موجب پدیدار شدن حالت مارپیچی میشوند.

تئوری پنجم

گیاه بامبو را به مدت طولانی حدود یک ماه خارج از آب ولی در شرایط رطوبتی 90درصد نگهداری میکنند. گیاه نمی میرد ولی بدنش نرم و منعطف میشود در این زمان بامبوها را به قالبها می بندند و دوباره به آن آب میدهند. وقتی آوندها دوباره بازسازی شدند گیاه سفت و محکم شده و حالت قالب را به خود میگیرد.

بیماریها

اگر کف گلدان بامبوی شما جلبک ببندد حتما دیر یا زود شاهد زرد شدن گلدان دوست داشتنی تان خواهید بود چرا که به این ترتیب شما فضایی برای رشد انواع میکروب ها و قارچ ها فراهم کرده اید که گیاه شما را به سرعت آسیب پذیر، ضعیف و بیمار می کند.

2 تا 5 سانتی متر آب برای نگهداری بامبو کافی است اگر آب بیشتری در گلدان بامبو بریزید ممکن است ساقه های آن را پوسانده و نرم کند. به این ترتیب حیات گلدان شما به خطر می افتد.

وقتی بامبوها بیمار می شوند

بیماری بامبوها برای بسیاری از صاحبان آن ها که بر اساس یک باور رایج معتقدند این گیاه خوش یمن است، بی تردید خبر تلخی است. آنها همه تلاششان را به کار می گیرند تا این گیاه دوست داشتنی زنده بماند. با این همه باید بدانید که بامبوها گیاه هان جان سختی هستند و اگر برخی نکات جزیی را رعایت کنید آنها سال های سال جوانه می زنند و عمر می کنند. باید بدانید تغییر رنگ برگ های بامبو نخستین و مهمترین نشانه بروز بیماری در آنهاست.

اگر برگ بامبوهای شما زرد می شود برای آن چهار دلیل اصلی وجود دارد :

1. آب آن را به موقع عوض نکرده اید.
2. گیاه را در معرض نور یا باد شدید قرار داده اید.
3. بیش از اندازه به آن کود داده اید.
4. از آب لوله کشی استفاده کردید که کلر زیادی داشته است. برای جلوگیری از آسیب دیدن گیاه بهتر است آب را یک روز قبل در جایی قرار دهید و زمانی که کلر آن از بین رفت به گلدان اضافه کنید.

اگر چندین شاخه بامبود دارید و یکی از آنها زرد شده است بهتر است آن را از بقیه شاخه ها جدا نگهداری کنید.

قهوه ای شدن برگ های گیاه بامبو نیز نشانه مشکلاتی در شیوه نگهداری است ممکن است کلر آب زیاد باشد یا اینکه هوای اتاق شما برای نگهداری این گیاه رطوبت کافی نداشته باشد. در این صورت می توانید از یک اسپری کمک بگیرید و روی برگ ها را با آب تازه که چند ساعت مانده و کلر آن از بین رفته اسپری کنید.

ممکن است بخشی از ساقه گیاه شما سفید شود. کارشناسان گل و گیاه به این بیماری به اصطلاح آفت می گویند. برای این کار ساقه دچار بیماری شده را با آب ولرم مایل به سرد و کمی صابون توسط مسواکی که سر نرمی دارد شستشو داده و اجازه دهید صابون چند ساعتی روز ساقه بماند پس از دو ساعت محل آفت را شستو داده و در آب تمیز قرار دهید.

مانند همه گیاهان دیگر، بامبو هم به محیطی که در آن قرار می گیرد عادت می کند جابه جایی مکرر یا ناگهانی که شرایط دریافت نور آن را تغییر دهد گاه موجب آسیب های جدی شده و مرگ ناگهانی گیاه را در پی دارد.

اگر متوجه شدید بخشی از ساقه بامبو به ویژه بخش های انتهایی آن دچار پوسیدگی شده، پیش از آنکه پوسیدگی به دیگر بخش ها سرایت کند آن را با چاقوی تیز به صورت مورب از ساقه جدا کرده، محل پوسیدگی را کاملا ببرید و ساقه سالم را پس از شستشو در آب تمیز قرار دهید.

منبع : نمناک