گیاه شناسی:
انار درخت کوچکی است که ارتفاع آن حداکثر تا 6 متر میرسد و در مناطق نیمه گرمسیری میروید. گل های انار درشت به رنگ قرمز اناری ولی بی بو می باشد. ریشه درخت انار بسته به نوع خاک، اندازه گودال درختکاری، قابلیت نفوذ و ریشه دوانی تا 1.5 متر به طور عمقی یا عمودی را دارا بوده و همچنین تا شعاع 2.5 متر به طور افقی امکان گسترش دارد.
شاخه های انار باریک و معمولاً ناهموارند یعنی با توجه به ارقام گوناگون، دارای خارهائی با تعداد و طول مختلف می باشند. پوست ساقه تقریباً خاکستری است.
نکته: مرغوب ترین انارها مربوط به گل های اوایل فصل گل دهی ا ست.
روش های کاشت انار:
درخت انار را می توان با کاشتن بذر، پیوند، پاجوش، قلمه و خوابانیدن شاخه زیاد کرد.
خوابانیدن شاخه: در فصل بهار، پاجوش های دوساله و قوی را بدون جدا کردن از درخت در زمین می خوابانند به نحوی که انتهای شاخه از خاک بیرون باشد. در فصل پاییز محل اتصال پاجوش به درخت اصلی را قطع می کنند و در اسفند همان سال آن را از خاک بیرون می آورند.
قلمه: زیاد کردن درخت انار از طریق قلمه آسان ترین، علمی ترین، مفیدترین و رایج ترین روش است. قلمه ها از شاخه های 2 تا 3ساله، به طول 10 تا 25 سانتیمتر در زمستان تهیه می شوند.
پس از کاشت بلافاصله آبیاری صورت می گیرد.
توجه: آبیاری با فاصله 8 تا 10 روز یکبار انجام می گیرد. فاصله درختها روی ردیف 2 تا 5 متر و فاصله ردیف ها 3 تا6 متر تفاوت می کند. تعداد درخت در یک هکتار متناسب با فاصله آنها از400 تا 1600 می باشد. بهترین شرایط خاکی جهت کشت انار خاک های رسی عمیق می باشد
انار درآیات و روایات:
به راستی جز خدای بی همتا کدام نیرویی توان خلق چنین دانه هائی زیبا را دارد؟ در قرآن کریم در سوره انعام آیات شریف 99 و 141 اشاراتی به این میوه بهشتی شده و همچنین در آیه 68 سوره الرحمن آورده شده: فیها فاکهه و نخل و رمان، در آن دو باغ میوه بسیار خرما و انار است.
رسول اکرم )ص( فرمودند: در هر انار دانه ای از بهشت است پس هر چه می توانید انار بخورید.
امیرالمؤمنین علی )ع( فرمودند: انار را با پیه اش بخورید که معده را دباغی می کند و همچنین فرمودند: کودکان خود را انار بخورانید که زودتر زبانشان باز می شود. ایشان درجایی دیگر به یاران خود فرمودند: انار بوی بد دهان را برطرف می کند و نفس را خوشبو می سازد.
انار در طب ایرانی:
از دیدگاه طب ایرانی میوه شیرین آن سرد و تر و میوه ترش آن سرد و خشک می باشد برای تقویت کبد و طحال، زردی، درد سینه و سرفه گرم، گرفتگی صدا و خارش مفید است و در گرم مزاجان موجب تقویت نیروی جنسی می شود و خوردن آن بعدا ز غذا باعث فساد غذا و ضعف معده شده و مصرف آن برای بیماران تب دار مضر می باشد. نوع شیرین آن برای سرماخوردگی مفید می باشد همچنین خوردن آن مانع تشکیل پلاک های دندانی و بروز پوسیدگی دندان می شود.
نکته قابل توجه برای کسانی که مزاج سرد دارند
افرادی که مزاج سردی دارند باید در خوردن انار به خصوص انار ترش زیاده روی نکنند.
افرادی که خوردن انار ترش اذیتشان می کند!
باید آب انار را گرفته و با مقداری شکر و پودر قند مخلوط کرده و حرارت دهند و به صورت مایع شربت مصرف کنند، این امر باعث گرفتن سردی انار می شود.
خوردن انار با گلپر و نمک
اینکه برای خوردن انار از گلپر و نمک استفاده می کنند به این دلیل است که طبع گلپر و نمک گرم بوده و باعث معتدل شدن انار شده و عوارض سردی آن را می گیرد.
انار در قانون
ابن سینا در کتاب قانون درباره انار می نویسد، انار شیرین سرد و تر است و انار ترش سرد و خشک است. انار ترش صفرا آور است انار شیرین ملین است. هسته اناردانه را بسایند و با عسل مخلوط کنند، علاج زخم دهان است. انار ترش سینه و گلو را زبر سازد و انار شیرین سینه و گلو را نرمش دهد. هر اناری در علاج تپش قلب مفید است و دل را جلا دهد. انار میخوش برای معده از همه بهتر است و التهاب معده را فرونشاند. انار شیرین با معده سازگار است؛ اما انار ترش برای معده خوب نیست. رب انار به ویژه رب انار ترش برای ویار زنان مفید است.
فواید سلامت بخش انار:
انار و سلامت قلب و عروق
مصرف انار عامل کاهش التهاب دیواره عروق خونی و کاهش احتمال تصلب شرایین است.
انار و دیابت
از آنجائی که بیماری دیابت نوع 2 سبب افزایش خطر تشکیل پلاک در عروق خونی می شود، قرار دادن انار به عنوان بخشی از رژیم غذایی دیابتی راهی برای مقابله با عوارض عروقی دیابت است.از سوی دیگر انار از طریق کاهش چشمگیر رادیکال های آزاد در بدن تأثیرات بیشتری را در مقابله با دیابت از خود بروز می دهد.
انار و کلیه ها
انار، از بی نظمی و اختلال در کار کلیه ها می کاهد و به طورکلی ادرار آورا ست.
انار و مشکلات خونی
کم خونی یکی از علل ضعف نیروی جسمانی در انسان است. مصرف انار با هسته آن به دلیل داشتن سه ماده فیتوکمی کال آهن، مس، تستوسترون که در فرآیندهای پیشگیری از کم خونی و حتی درمان آن به شدت مفید است لذا می تواند علاوه بر علاج کم خونی در احیای نیروی جسمانی انسان نیز مؤثر باشد.
انار و درمان چاقی
مصرف انار حتی در کوتاه مدت می تواند رشد سلول های چربی اطراف معده را متوقف و این چربی ها را به سرعت آب کند.
انار و آلزایمر
مصرف منظم انار برای جلوگیری از آلزایمر توصیه شده است.
انار و پیشگیری از آرتروز
انار، آب انار، روغن انار و همچنین رب انار حاوی خواص ضدالتهابی ومسکن طبیعی برای مفاصل است. آب انار طبیعی ورم مفاصل و التهاب استخوان را تسکین داده باعث کاهش زوال غضروف است.
انار و محافظت از پوست
انار به علت دارا بودن آنتی اکسیدان بالا، باعث کاهش آسیب های پوستی ناشی از اشعه ماورا بنفش و دفاع در برابر رادیکال های آزاد در پوست می شود. همچنین تولید کلاژن در پوست، سفت شدن پوست، جلوگیری از ایجاد لکه های پوستی و کمک به بهبود زخم های پوستی از سایر فواید مصرف انار است.
انار و هضم غذا
انار از جمله میوه هایی است که به هضم غذای موجود در سیستم گوارش کمک می کند.
انار و غلظت خون
یکی از ویژگی های انار “تانن “بالای آن است. تانن ها علاوه برخاصیت ضد سرطانی با ممانعت از جذب مقادیر بالای آهن از افزایش سطح هموگلوبین خون که سبب غلظت و پرفشاری خون می شود، جلوگیری و به تصفیه و رقیق شدن خون کمک می کند.
انار و سلامت دهان و دندان ها
آب انار به سالم نگه داشتن دندان ها نیز کمک می کند.این میوه به عنوان یک جرم زدایی طبیعی عمل می کند و باعث تقویت بافت های مخاطی دردهان نیز می شود.
خانم های باردار خوردن انار را فراموش نکنند
مادران باردار روزانه نصف لیوان آب انار مصرف کنند تا از زود به دنیا آمدن و از صدمات مغزی در نوزاد خود جلوگیری کنند. منبع خوب ویتامین های A، E، C، B3 و اسید فولیک، پتاسیم و فیبر است. یک لیوان آب این میوه، 40 درصد ویتامین C موردنیاز روزانه بدن را فراهم می کند.
آب میو های به سرخی یاقوت
آب این میوه جزو آب میو ه هایی است که خواص آنتی اکسیدانی قوی داشته و در پیشگیری از بیمار یهای قلبی، سکته و حمله قلبی نقش مؤثری دارد. یک لیوان آب انار حدود 40 درصد ویتامین C موردنیاز روزانه شما را تأمین می کند و علاوه بر این، منبع خوبی از ویتامین های A، E و اسیدفولیک است. مقدار آنتی اکسیدان موجود در آب انار حتی 3 برابر چای سبز است.
روغن دانه انار
یکی دیگر از فرآورده های انار است که به مصرف دارویی می رسد امروزه روغن دانه انار به عنوان مکمل در درمان چاقی و عامل کاهش وزن و در صنایع آرایشی و بهداشتی به عنوان مرطوب کننده استفاده می شود.
انار پخته برای سرماخوردگی:
با پختن انار آنتی بیوتیک خیلی قوی به وجود می آید که هرنوع عفونت ناشی از سرماخوردگی مانند گلودرد، گوش درد و عفونت های ریه ها و… را ترمیم و درمان می کند طرز پخت و تهیه این آنتی بیوتیک به این ترتیب است که یک عدد انار را روی شعله پخش کن با حرارت خیلی کم قرار بدهید تا آهسته آهسته توی خودش به مدت 20 دقیقه بجوشد و پخته شود فقط دقت کنید که نسوزد برای همین گاهی آن را بچرخانید پس از پخته شدن پرده ها و رگه های داخلش را هم با دانه های پخته شده میل کنید فراموش نکنید که شب قبل از خواب باید میل شود و بعد ازآن چیزی خورده نشود در صورت عفونت های شدید بهتراست 3 شب این کار را تکرار کنید.
انار برای درمان سرفه
شکر و نشاسته را با هم ترکیب کنید و به آب انار شیرین بیفزایید معجونی که به وجود می آید را بنوشید خوردن این معجون درد سینه و سرفه شمارا رفع خواهد کرد. با توجه به این که این میوه غنی از ویتامین هست و به علت داشتن آهن و عناصر مفید دیگر دیر هضم است البته ناگفته نماند که خوردن دانه های انار به مراتب از خوردن آب انار
بهتراست و فایده بیشتری دارد و بهترین زمان مصرف آن صبح و قبل از صبحانه است.
نگهداری انار:
انار تازه در دمای اتاق )در محل تاریک و خنک ( تا یک هفته قابل نگهداری است. انار قا چ خورده درون یخچال تا ۲ هفته قابل نگهداری است. دانه های انار را می توان درون یک ظرف دردار تا ۶ ماه درون فریزر نگهداری کرد.
هنگام خرید چه اناری را انتخاب کنیم؟
برای انتخاب انار باید انواع سنگین تر آن را انتخاب کرد و پوست آن باید صاف، شفاف، نازک و بدون ترک باشد.
موارد احتیاط:
کسانی که سرد مزاج هستند نباید در خوردن انار افراط کنند زیرا معده را سست و ایجاد نفخ می کند. این گونه افراد باید انار را با زنجبیل بخورند. جوشانده ی پوست درخت و پوست ریشه آ ن که برای رفع کرم بکار می رود ممکن است ایجاد سرگیجه و استفراغ کند. به طورکلی زیاد ه روی در مصرف انار ترش امکان به وجود آمدن زخم معده را دارد.
منابع:
قانون طب ابوعلی سینا جلد دوم
معارف گیاهی تألیف حسین میرحیدر
خواص میو ه های خوراکی تألیف مرتضی نظری
خواص طبیعی و درمانی میو ه ها و سبزیجات تألیف سید اصغر ساداتیان
تهیه و تنظیم: نرگس عباسیان
کارشناس گیاهان دارویی