نام علمی: Matricaria chamomilla
خانواده: کاسنیان
گیاه‌شناسی:
بابونه، گیاهی است دائمی و کوچک، به ارتفاع تقریباً ۳۰ سانتی‌متر، دارای بویی معطر که در چمن‌زارها و زمین‌های شنی می‌روید. ساقه آن به رنگ سبز مایل به سفید، برگ‌های آن کوچک متناوب و دارای بریدگی‌های باریک، نامنظم و پوشیده از کرک است. گل‌های آن مجتمع در یک طبق که به‌طور منفرد در انتهای ساقه گل دهنده در تابستان ظاهر می‌شود. در هر طبق، گل‌های سفید در اطراف و گل‌های زرد در قسمت وسط قرار دارند. بابونه بیشتر در چمن‌زارها، زمین‌های شنی و استخرهای طبیعی رشد می‌کند. بابونه در برخی مناطق در ایران ازجمله آذربایجان یافت می‌شود.
بابونه گیاهی است که از تمام اعضای هوایی آن عطر قوی استشمام می‌شود. تکثیر آن از طریق کاشت بذر در بهار انجام می‌گیرد. گل‌های آن در تابستان ظاهر می‌شود. برداشت گل‌ها در تابستان و برگ‌های آن در هر زمان که روییده باشد، میسر است البته تا حدی که به رشد طبیعی گیاه صدمه نزند.
طبیعت: گرم و خشک
مواد مؤثره:
داراي تانن، کومارین ها، انواع اسيدهاي آلي و مواد موسیلاژی و ترکیبات پکتینی است. کاپيتول هاي اين گياه داراي اسانس است که در حالت تازه رنگ آبي تيره دارد. تدريجاً با تأثیر هوا و نور، رنگ آن سبز و قهوه‌ای می‌شود. اين اسانس حالت چسبنده دارد و در هواي صفر درجه منجمد می‌شود. اين اسانس بايد در ظروف شیشه‌ای کاملاً دربسته در جاي سرد و دور از نور نگهداري شود.
خواص درمانی:
گل بابونه در صنایع داروسازی، آرایشی بهداشتی، و غذایی مصرف فراوان دارد. مصرف طبی آن شهرت جهانی دارد.
بابونه مدر، معرق، مقوي معده، بادشکن، اشتهاآور، هضم‌کننده غذا، صفرابر، کنترل‌کننده سردرد، قاعده آور و التيام دهنده است، اثر ضدعفونی‌کننده ضعيف ولي قاطع دارد. اسانس آن اثر ضد تشنج وبي حس کننده دارد. با مصرف آن تعداد گلبول‌های سفيد خون نيز زياد می‌گردد و چون از ترشح و التهاب‌های چرکين مخاط‌ها جلوگيري به عمل می‌آورد، از اين نظر، به کار بردن آن در رفع یبوست‌هایی که مواد دفعي مخصوصاً در کولون چپ جمع می‌گردد، اثر مفيد ظاهر می‌کند. از اين اسانس براي معطر ساختن طعم بعضي از غذاها استفاده می‌شود.
اگر به شير نوزادان مقدار کمي از دم‌کرده کاپيتول هاي گياه افزوده شود، دل‌پیچه‌های ناشي از نفخ و حالات تشنجي کودک رفع می‌گردد.
اثرات آن روی پوست و زیبایی مانند رفع چروک‌های دور چشم، مرطوب‌کننده پوست و تأثیر بر شفاف شدن رنگ موی سر دیده می‌شود همچنین در تولید شامپو از آن استفاده می‌شود.
برای شستشوی زخم‌های پوست نیز از جوشانده گل بابونه استفاده می‌شود.
گل‌های اين گياه، اثر فعال در برقراري حالت قاعدگي و تنظيم آن ظاهر می‌کند. در استعمال خارج، ضماد، لوسيون و حمام فرآورده‌های اين گياه اثر قاطع در رفع بیماری‌ها دارد.
برای کنترل میگرن:
دو عدد برگ تازه متوسط بابونه در روز باید بجوند و یا از کپسولی که حاوی ۸۵ میلی‌گرم برگ گیاه است در روز استفاده کنند.
برای رفع سوءهاضمه و رفع اختلالات عادت ماهیانه: از دم‌کرده برگ گیاه استفاده کنند. برای این کار نصف تا یک قاشق مرباخوری برگ بابونه را در یک پیمانه (۲۲۰ گرم) آب جوش ۱۵-۱۰ دقیقه باید خیس کرد و ۲ پیمانه در روز خورد.
احتیاط مصرف بابونه:
مصرف بابونه باید در حد مجاز باشد و به‌استثنای زنان باردار، مادران شیرده و اشخاصی که اختلالات لخته شدن خون‌دارند و از داروهای ضد لخته شدن خون استفاده می‌کنند برای سایر اشخاص بالغ مصرف آن مجاز اعلام‌شده است ولی به‌هرحال بهتر است با نظر کارشناس گیاه‌درمانی و پزشک مصرف شود.
گردآورنده: الهام طاهری (کارشناس ارشد گیاهان دارویی)